Toszek

Toszek

O powstaniu Toszka istnieje następujące podanie. Pewien Książę, prawdopodobnie o imieniu Bolesław, przebywał na polowaniu. Jego ulubiony pies, wabiący się Toszek, w walce z dzikiem uratował Księciu życie. Na pamiątkę tego wydarzenia Książę miał wybudować na owym wzgórzu zamek i nazwać go Toszek. Co jednak oznacza nazwa „Toszek”? Prawdopodobnie pochodzi ona od rzeczownika „tchórz”, a zatem „Toszek” byłby miejscem, wzgórzem, gdzie występowały tchórze.

Pierwsza wzmianka o Toszku pojawia się w dokumencie papieża Innocentego II z 7 lipca 1136 r., który zatwierdzał daniny, jakie arcybiskup Jakub z Gniezna otrzymał ze Śląska i okolic Bytomia. Papież Innocenty II potwierdził w 1201 r. posiadłość dla klasztoru św. Wincentego, w tym Kościół św. Piotra usytuowany na wzgórzu w „Tossecz”.

W 1163 r. Śląsk został przekazany jako odrębne księstwo braciom: Bolesławowi Wysokiemu (panującemu nad Dolnym Śląskiem i Opolszczyzną) i Mieszkowi z dynastii Piastów. Po śmierci Bolesława kraina opolska, a wraz z nią ziemia toszecka, przypadły jego bratu Mieszkowi Raciborskiemu (1201-1211), a następnie synowi Kazimierzowi (1211-1229), w którego otoczeniu znajdował się kasztelan Jakub z Toszka. Kasztelan toszecki
w imieniu Księcia zarządzał całym terenem należącym do zamku toszeckiego. Obszar kasztelanii pokrywał się z obszarem archiprezbiteriatu i obejmował 21 parafii.

Od 1201 r. do 1281 r. kasztelania toszecka stanowiła część państwa górnośląskiego. Władysław podzielił zaokrąglony Górny Śląsk pomiędzy synów na cztery małe księstwa. Kasztelania toszecka znalazła się na obszarze księstwa kozielsko-bytomskiego. Po śmierci ostatniego księcia kozielsko-bytomskiego w 1356 r. ziemia toszecka przeszła do księstwa cieszyńskiego. Na zamku rezydował Mikołaj Kiczka.

Kiedy Toszek stał się miastem, dokładnie powiedzieć się nie da. Szacuje się, że prawa miejskie otrzymał około roku 1235. Dokument z 24 lipca 1321 r. mówiący o „Stefanie, wójcie Toszka” potwierdza fakt, że Toszek na pewno był miastem, bowiem wójt sprawował urząd w mieście założonym na prawie niemieckim. W 1346 r. władzę w Toszku sprawował burmistrz z radą miejską.[1]

W okresie swojej świetności Toszek posiadał mennicę bijącą traktaty, kwartniki i grosze z herbem miasta, papiernię, hutę szkła, browar, gorzelnię, młyny oraz wytłaczarnię oleju.[2]

W 1327 r. książę Władysław Bytomski (1277-1352) złożył hołd lenny królowi Czech i od tego momentu Toszek znajdował się pod zwierzchnictwem czeskim i dzielił losy polityczne Śląska. W 1526 r. zginął bezpotomnie król Czech i Węgier Ludwik II Jagiellończyk (1506-1526), a tym samym na tronie Czech zasiadł arcyksiążę austriacki Ferdynand Habsburg. W ten sposób Toszek przeszedł pod panowanie Habsburgów. Miasta nie ominęły liczne klęski – najazdy Tatarów i Husytów, pożary oraz epidemie. W 1677 r. pożar zniszczył większą część miasta. Od 1742 r. Toszek znajdował się w państwie pruskim, pod niemiecką nazwą „Tost”. Kolejny wielki pożar zniszczył miasto w 1833 r. W okresie międzywojennym, wynik plebiscytu 1921 r. zdecydował o pozostaniu Toszka w Niemczech. Podczas II wojny światowej w marcu 1945 r. miasto zajęły wojska sowieckie. Następnie Toszek przyłączono do Polski.[3] [UM.Toszek]

W tej chwili Toszek, to senne spokojne miasteczko, które w sam raz nadaje się na małą popołudniową wycieczkę, połączoną z dobrą kawą w kawiarni zamkowej - Colonna. Natomiast przy rynku znajduje się niezła pizzeria Costa. 

Oto kilka fotek.

                             Większość zabudowy rynku pochodzi z połowy XIX w. W tle kościół i zamek.

                Figura Nepomucena w centrum rynku, stoi tu od 1725 r. Kto i kiedy ja zrobił, nie wiadomo ?

                                                               Widowiskowe fontanny.

                                              Klasycystyczny Ratusz miejski pochodzi z 1836 r.

                                                            Zachodnia pierzeja Rynku.

                              Dojście od Rynku ul. Zamkową do pierwszego dziedzińca zewnętrznego

 

Budynek bramy wejściowej.

Najmocniej wrośnięty w historię Toszka jest Zamek. Początkowo warowny, wielokrotnie przebudowywany, łączy w sobie elementy stylu gotyckiego i baroku. Od  1246 r. Zamek posiadał charakter siedziby książęcej - przez pięć lat mieszkała w nim księżna wdowa Judyta. Po wielkim pożarze w 1578 r. zamek odbudowali Redernowie w stylu renesansu, a rozbudowali Collonowie w XVII wieku, przekształcając go w rezydencję. Wśród kolejnych właścicieli należy wspomnieć Adolpha von Eichendorffa, ojca Józefa - wybitnego poety okresu romantyzmu. Ostatnimi prywatnymi właścicielami Zamku byli przedstawiciele rodu von Gaschin, z którym wiąże się najsławniejsza toszecka legenda o złotej kaczce. W 1811 r. podczas kolejnego pożaru starająca się wydostać z płomieni Gizela Gaschin, zdołała zabrać złotą kaczkę siedzącą na 11 złotych jajkach, by w trakcie ucieczki zakopać ją w podziemnym przejściu. Loch się zawalił, a Księżna kaczkę zgubiła z trudem ratując życie. Do dziś nikt kaczki nie odnalazł. Od tamtej pory Zamek został całkowicie opuszczony. Dopiero w latach 1956-1963 część budynków odremontowano. [UM. Toszek]

           Brama właściwa, prowadząca na dziedziniec zamkowy. Po prawej stronie kawiarnia zamkowa.

                                                               Oj czasami się tutaj dzieje

 

 Klimatyczna brama

 

                                                                "Korygator" dla niegrzecznych

                                                                           Wieża zamkowa

                                                            Wieża prawa - bramy głównej

                                                                  Widok na dziedziniec

                                                            Brama Głowna z wieżami

              
                                                              Fragment murów obronnych

                                                                   Otwór strzelniczy

                               Jeszcze raz cały dziedziniec wewnętrzny oraz zabudowa gospodarcza

                                                             Wieżyczka bramna, lewa

                                                                     Czas do domu?

                                                                    Idziemy do miasta.

                                             Cześć budynków zachowała się jeszcze z poł. XIX w

                                        Przykład zabudowy starego Toszka przy ul. Wolności.

Warto więc odwiedzić Toszek. :)