Jaworki - Rezerwat przyrody Zaskalskie-Bodnarówka

 Chyba większość turystów przyzna mi rację, chociaż tu nie o rację chodzie, ale o piękno w swoim rodzaju. Staram się być tutaj przynamniej raz w roku, a jak warunki i czas pozwolą, to nawet częściej. 

Widok z Bereśnika nad Jaworkami (Wroni Wierch) 

Chodzi o Pieniny, a ściślej rzecz biorąc o Małe Pieniny.  Dlaczego akurat Małe Pieniny? Z kliku powodów. Otóż odznaczają się one niezwykłą urodą oraz zapewniają przepiękne widoki, natomiast po sezonie jest tu mało ludzi. Poza tym można tu nie tylko odpocząć, ale rozkoszować się widokami wypasanych owiec oraz zadymionych kolib, gdzie w sposób znany od setek lat, dalej wyrabia się sery i wyroby sero-pochodne w taki sam sposób. I podobnie się prowadzi wypas owiec, aby przepiękne i widokowe hale nie zrastały. W zasadzie Pieniny są wspaniałe o każdej porze roku. Natomiast najpiękniejszy chyba jest październik, ale to już kwestia gustu, a o nim się nie dyskutuje. Jednak Małe Pieniny potrafią rozkochać w sobie tych, którzy zdecydują się choćby raz tu przyjechać i  przemierzyć ich widokowe i na ogół nietrudne szlaki. Najczęściej wczasowicze i wycieczkowicze ograniczają się do odwiedzenia Wąwozu Homole oraz Białej Wody. Ja natomiast preferuję przejścia bez szlakowe, które rzeczywiście tworzą osobliwą magiczną aurę. 

Dolina Skalskiego Potoku 

Dzisiaj polecam spacer w najbliższe okolice Jaworek, a mianowicie zobaczenie rezerwatu, który położony jest niespełna 1,5km. Jest to Rezerwat częściowy o nazwie „Zaskalskie-Bondarówka" obejmujący zaledwie pow. 19,02 ha. Utworzony na mocy Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 1961 roku.  Przedmiotem ochrony jest cenny krajobraz wąwozu skalnego w dolinie potoku Skalskiego wraz z porastającym go lasem liściastym, oraz licznymi osobliwościami przyrody żywej i nieożywionej.  Natomiast wąwóz potoku Skalskiego znajduje się w pewnej odległości od szlaków turystycznych w Jaworkach i odwiedzany jest raczej bardzo rzadko.

I to co pozostało z barana 

Skalski

Szałwia okrągła 

Czyściec 

Rezerwat "Zaskalskie-Bodnarówka" obejmuje środkową część doliny potoku Skalskiego na długości około 1 kilometra, jak również odkryte oraz porośnięte zbocza  zalesionej góry Skalskie (789 m n.p.m.). Obszar ten posiada niewątpliwe walory krajobrazowe.  Obszar Małych Pienin, w którym rezerwat jest położony, w całości należy do geologicznej struktury pienińskiego pasa skałkowego, zlokalizowanej pomiędzy zewnętrznymi a wewnętrznymi Karpatami, ciągnącej się od okolic Wiednia (w Austrii) po Rumunię.

Czerwone skały 

 Czas powstania tutejszych wąwozów szacuje się na okres od 160 - 200 milionów lat temu, kiedy  rejon ten należał do basenu o charakterze oceanicznym zwanym Tetydą Alpejską, będącą przedłużeniem jurajskiego Atlantyku. Trudno to sobie wyobrazić, ale kiedy sie przenalizuje strukturę sąsiadujących ze sobą wąwozów z ostańcami skalnymi, można wyciągną naprawdę fascynujące wnioski. Dzięki temu można znaleźć odpowiedź, dlaczego tutejsze gleby wyróżnią się różną barwą od czerwonej aż po czarną. 

Nieodłączny element Małych Pienin, to wypas owiec oraz krów 

Rezerwat znajduje się w pienińskim pasie skałkowym, w obrębie wyżłobionego w skale wapiennej wąwozu. Od strony północnej wąwóz jest zamknięty przez tworzące naturalną bramę, malownicze skały wapienne Dziurawą i Czerwoną Skałę. Dalej w głębi wąwozu spośród koron drzew prześwitują kolejne skały wapienne, wśród których najbardziej okazałymi są Opaleńcowa i Wyżna Skała. Rezerwat jest interesujący pod względem geologicznym, podłoże wąwozu tworzą jurajskie wapienie krynoidowe i bulaste. Wapień krynoidowy składa się głównie ze szkiejetów liliowców, zwierząt morskich, których szkielety są zbudowane z łodygi, ramion i kielicha. Natomiast wapień bulasty to skała o barwie ciemnoczerwonej z licznymi konkrecjami o gruzłach wapiennych zlepionych spoiwem. W wapieniu tym licznie występują skamieniałości amonitów (organizmy należące do grupy głoworio' gów o symetrycznych, płaskospiralnych skorupach). 

Przez rezerwat płynie malownicza rzeczka Skalskie lub inczej zwana Skalski Potok, urozmaicona licznymi progami skalnymi i wodospadami. Do najcenniejszych zbiorowisk roślinnych rezerwatu należą łąki mieczykowo-mietlicowe oraz eutroficzne młaki górskie. Na pólkach skalnych gdzieniegdzie rosną murawy naskalne z kostrzewą bladą i seslerią skalną. Natomiast niektóre szczyty porośnięte są przez reliktową sośnicę naskalną. Do szczególnie cennych i rzadkich gatunków roślin występujących w rezerwacie należą aster alpejski, buławnik czerwony, buławnik wielkokwiatowy. 

Wśród fauny na tym obszarze wyjątkowa jest awifauna. Gatunkiem szczególnie cennym jest puchacz, który gnieździ się tutaj od kilku lat. mieczykovvo-mietlicowe są zbiorowiskiem pochodzenia antropogenicznego, które powstaje i utrzymuje się wyłącznie przez koszenie i nawożenie organiczne w warunkach tradycyjnej gospodarki łąkarskiej. Eutroficzne młaki górskie - zbiorowisko występujące na glebach podmokłych zawierających węglan wapnia. Sośnica naskalna - sosnowy las występujący na skalistym wapiennym podłożu między innymi w rezerwacie Zaskalskie-Bodnarówka. 

  W tym roku wody w Skalskim Potoku jest bardzo mało i nie tworzy on większych przeszkód w pokonaniu trasy zwiedzania rezerwatu, ale ścieżka jest trudna do pokonania po opadach lub kiedy poziom wody jest wyższy. Należy tu być ostrożnym nie tylko na zalegające i mokre kamienie, ale także na stromizny, ponieważ potok ten tworzy w niektórych miejscach głęboki wąwóz. Do rezerwatu wkraczamy przez ciekawą i jedyną w swoim rodzaju bramę skalną utworzoną przez dwie duże skały tj. Dziurawą Skałę i Czerwoną Skałę. W lesie wyżej Dziurawej Skały znajduje się jeszcze jedna, niewidoczna z drogi skała „Podyrgałyłska”. Nie polecam, aby wybierać się samotnie w ten bardzo dziki teren, który jest nieoznakowany, natomiast w tym miejscu zasięgu telefonicznego nie ma. I wyżej tym trudniej. 

Wyższe partie leśnej drogi w wąwozie Skalskim 

Warto zatem szeroko mieć otwarte oczy, ponieważ obok walorów krajobrazowych, są tu także perełki przyrodnicze w postaci ciekawych i rzadki roślin oraz owadów, w tym ciekawych motyli. 

Oprócz owiec można tu spotkać takze konie, krowy oraz kozy ;)

Wystarczy wyjść nieco powyżej rezerwatu drogą leśną w kierunku Białej Wody ponad granicę lasu i otwierają sie przed nami przepiękne panoramy na Beskid Sądecki, Pieniny Właściwe oraz Gorce. Myślę, że o ile czas i możliwości pozwolą będzie można zobaczyć inne ciekawe miejsca i krajobrazy Małych Pienin. Chociaż to tutaj znajduje sie najwyższy szczyt Pienin czyli Wysoka lub Wysokie Skałki - 1050 m. n.p.m.