Bytom - Miechowice: Pomnik Trudu Górniczego

Tak się wkomponował w otoczenie, że dzisiaj niewiele ludzi zwraca na niego uwagę, pomimo tego, iż usytuowany jest w najbardziej ruchliwym miejscu, przy skrzyżowaniu dwóch głównych ulic: Francuskiej i Racjonalizatorów. Po kilku latach sporów na temat napisu na tablicy, obelisk oficjalnie został wyeksponowany dla mieszkańców Miechowic 3 grudnia 2009 roku. Czyli towarzyszy mieszkańcom niemal 16 lat jak został odsłonięty właśnie w tym miejscu. W tej chwili, kiedy od ponad dwudziestu pięciu lat nie ma  już kopalni Miechowice, stanowi to tylko informację o tym, że Miechowice od setek lat związane były z górnictwem, którego w tej chwili nie ma już wcale. Być może goście, którzy zajrzą na "Kopalnię", bo tak się potocznie mówi o tym osiedlu zapytają: co to za pomnik i dlaczego akurat w tym miejscu?   

Archiwalne zdjęcie sprzed kilkunastu lat z widniejąca nową tablicą przy ul. Francuskiej/Racjonalizatorów

Otóż powstał on dzięki inicjatywie górników zrzeszonych w Kole Emerytów i Rencistów KWK Miechowice, zaangażowaniu ówczesnych radnych na czele z Michałem Napierałą oraz NSZZ Solidarność KWK „Bobrek Centrum”, oraz innych osób związanych z KWK Miechowice.  Monument  otrzymał nazwę jako:  Pomnik Trudu Górniczego. Projekt przeniesienia pomnika, który niegdyś posadowiony był na terenie nieistniejącej już KWK Miechowice to inicjatywa Andrzeja Gancarza, szefa Komisji Emerytów i Rencistów. Po zamknięciu kopalni, pozostawiony na pastwę losu obelisk stał się łakomym kąskiem dla zbieraczy złomu, dlatego też podjęto decyzję o jego przeniesieniu. I w zasadzie stał tam w chaszczach prawie przez 10 lat, ogołocony z wszelkiego rodzaju elementów metalowych. 

Zdjęcie wykonane w 2007 roku na terenie kopalni ( już bez tablicy, na której można było wcześniej odczytać tekst "Wczoraj w walce o utrzymanie i rozwój kopalni, dzisiaj w pracy dla dobra ojczyzny. Bohaterom trudu górniczego w 40-lecie Polski Ludowej".)

Ocalała jednak spiżowa płyta upamiętniająca pracę bytomskich górników, która została przeniesiona do  stacji ratowniczej KWK Bobrek - Centrum. W międzyczasie trwała batalia czy władze Bytomia zgodzą się na usytuowanie obelisku na zakręcie przy Francuskiej oraz jaki będzie napis na tablicy? Poprzedni napis brzmiał: "Wczoraj w walce o utrzymanie i rozwój kopalni, dzisiaj w pracy dla dobra ojczyzny. Bohaterom trudu górniczego w 40-lecie Polski Ludowej".

Tak wyglądał pomnik poświęcony górnikom po koniec lat 90-tych XX w.  

Jednak o takim przesłaniu nie mogło być mowy i trzeba było wymyśleć inny napis, który by przypadł do gustu władzom miasta, a zarazem nie załamywał historii i celowości istnienia pomnika. 

W końcu po kilku miesiącach przepychanek słownych, decyzją Rady Miejskiej postanowiono, iż pomnik zostanie wzniesiony w istniejącej bryle ze zmienioną treścią tablicy w okolicy skrzyżowania ulic: Racjonalizatorów i Francuskiej w Bytomiu-Miechowicach. Nazwano go Pomnikiem Trudu Górniczego, a napis w obecnej postaci widnieje od 15 lat do dzisiaj i wszystkim się podoba. 

Miechowice - urokliwy staw przy ul. Relaksowej/Nickla

 W Miechowicach istnieje wiele stawów, ale w rejonie ulicy Nickla jest tylko jeden.  Dzisiejsze otoczenie stawu splata się z przyrodą i przemianami urbanistycznymi tej części Bytomia. Jeszcze na początku lat 80-tych XX w. w miejscu bloków były pola, gdzie rosła kukurydza oraz inne zboża i rośliny. Niemniej już w latach 60-tych ubiegłego stulecia było obniżenie terenu, gdzie znajdowała się woda. Nawet była wydeptana ścieżka od przystanku tramwajowego na wysokości ul. Francuskiej. 

Widok od strony ul. Relaksowej 

Pierwszy etap kształtowania stawu w obecnej postaci zaczął sie od momentu rozpoczęcia budowy czteropiętrowych bloków po wytyczeniu ul. Nickla. Po lewej stronie rozpoczęła się budowa szkoły, natomiast po prawej zagospodarowano teren pod plac zabaw, natomiast zwały ziemi i gruz zgarnięto w okolice rozlewiska i w ten sposób ukształtował się staw. Po kliku latach stawem zainteresowało sie koło wędkarskie, złożone z wędkarzy mieszkających  w pobliżu. Powstała rybaczówka,  która istnieje do dzisiaj, natomiast o staw i jego otoczenie dbają sami wędkarze. 

Staw zamieszkują rodzime gatunki kaczek a od czasu do czasu pojawiają  się takze łabędzie oraz perkozy. Staw porastają trzciny oraz pałka wodna, natomiast pewnego kolorytu i dzikości dodają kwitnące grążele żółte. Postawiony jest tu także kosz na śmieci, aby spacerowicze nie postawiali odpadków gdzie popadnie. Dla mieszkańców okolicznych domów i bloków, miejsce to stanowi oazę w mieście. W ostatnim czasie powstały nawet ciekawe, eksponowane miejsca do obserwacji stawu oraz ptaków, które mogą służyć za miejsca do łowienia. Miechowice są na prawdę piękne, natomiast ul. Relaksowa w pełni oddaje swoją nazwę. 

Miechowice - niezwykłe bogactwo naturalne Miechowickiej Ostoi Leśnej

 Dzisiaj chciałbym zwrócić uwagę na niezwykłe bogactwo naturalne jakie  mamy na wyciągnięcie ręki. A jest nim ciemiężyca biała lub zielona, która ozdabia swoimi zielonymi liśćmi Miechowicką Ostoję Leśną. Ciemiężyca, znana również jako Veratrum album, to roślina wieloletnia z rodziny melantkowatych. Występuje głównie w Europie, Azji Mniejszej, Azji Centralnej, na Kaukazie oraz Syberii.  W Polsce jest raczej rzadko spotykana, a jej największe skupiska znajdują Tatrach, Sudetach, w Bieszczadach oraz na pogórzu i Lubelszczyźnie.

Roślina ta ma charakterystyczne grube, owłosione łodygi, które mogą osiągać wysokość do 1,5 metra. Jej liście są szerokoeliptyczne na dole, a górne węższe i jajowato lancetowate. Kwiaty na ogół są  pachnące, zebrane w wiechowate kwiatostany o barwie żółtej lub białej.

Ciemiężyca w Dolinie Trzech Stawów w Miechowicach

Ciemiężyca biała jest objęta ochroną gatunkową w Polsce ze względu na jej rzadkość oraz trudności w adaptacji do zmieniających się warunków siedliskowych. Co ciekawe, roślina ta posiada właściwości lecznicze, ale jest również trująca, co wymaga ostrożności w jej stosowaniu i nie należy jej zrywać, a szczególnie tej dziko rosnącej. 

Stosowana była dawniej w medycynie ludowej, np. do znieczulania i leczenia wszawicy, a obecnie wykorzystywana jest w produkcji leków na nadciśnienie i rzucawkę. Warto jednak pamiętać, że wszystkie części ciemiężycy są trujące i należy zachować ostrożność przy jej stosowaniu.  Roślina objęta jest w Polsce ochroną od 1957 roku. W latach 1957–1995 znajdowała się pod ochroną częściową, następnie w latach 1995–2014 pod ochroną ścisłą, by od 2014 roku ponownie trafić pod ochronę częściową. Zagrożeniem jest zbiór rośliny dla potrzeb przemysłu farmaceutycznego, zagrożone są głównie stanowiska na niżu. Liczne stanowiska w Polsce są chronione na terenach górskich parków narodowych oraz w Poleskim i Roztoczańskim Parku Narodowym.  

Jako ciekawostkę dodam, że na terenie Miechowickiej Ostoi Leśnej,  w towarzystwie ciemiężcy i konwalii majowej rośnie inny nawykłe ciekawy eunemid - i to na skale Polski, ale o tym następnym razem ;) 

Krynica-Zdrój - Nikifor ozdoba kurortu

Istnieje powiedzenie, że "człowiek pokorny potrafi nabyć mądrości, a głupi wszystko wie najlepiej" i chyba cos w tym jest. Tym wstępem chciałem nawiązać do postaci jaką był pogardzany i pokorny człowiek,  który został doceniony pod koniec swego życia, natomiast po śmierci przynosi dochody miejscom, z którymi był związany. 

Chodzi o człowieka, którego część ludzi kojarz i mnie sie wydawało,  że trochę go znałem, czytając to i owo.  Ale jak się okazuje, że były to zaledwie zarysy. Dlatego szacunek dla tego człowieka nakazuje przynajmniej napisać post na blogu. Ta postacią jest Nikifor Krynicki. 

  Pomnik ,,Nikifora Krynickiego" (Epifaniusza Dworniaka) znajduje się  przy samym wejściu na deptak tuż obok dolnej stacji kolejki na Górę Parkową. Postać słynnego malarza prymitywisty została odlana z brązu. Nikifor został przedstawiony tak, jak przez wiele lat widzieli go mieszkańcy miasta i kuracjusze – na ławeczce, z pędzlem w dłoni, w towarzystwie bezpańskiego psa. Na tablicy umieszczono imię Nikifora pisane w języku polskim i łemkowskim. 

Pomnik a bardziej ławka ,,Nikifora Krynickiego"  wykonany jest z brązu i przedstawia postać słynnego krynickiego malarza samouka. Pokazuje malarza, który siedzi z pędzlem w dłoni na murku, a obok niego pies, który jest symbolem wierności i przywiązania. Nikifor bowiem był związany z  Krynicą, ponieważ po śmierci matki łatwiej można było przetrwać II wojny światowe i niełatwy okres socjalizmu. U stóp artysty widniej również walizka, z którą ponoć nigdy się nie rozstawał. 

Tak jak bezpański był Nikifor, tak towarzyszył mu inny bezpański bezimienny przyjaciel,   widoczny na zdjęciu. 

Pomnik jest dziełem krakowskiego rzeźbiarza prof. Czesława Dźwigaja. Rzeźbiarz starał się oddać Nikifora, takiego jak widział go na swoich zdjęciach Marian Włosiński, prawny opiekun Nikifora. Profesor Dźwigaj, przygotowując projekt rzeźby, korzystał z tych archiwalnych fotografii. 

 Pomnik został odsłonięty 9 września 2005 roku przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego oraz prezydenta Litwy Valdasa Adamkusa,   gościa XV Forum Ekonomicznego, dokładnie w 110 rocznicę urodzin Nikifora.

W tym niebieskim domu jest teraz muzeum Nikifora, o którym w następnym poście

Wille - Litwinka i Węgierska Korona, która dalej działa, ale nie ma juz Litwinki. Na jej miejscu w tej chwili w willi Romanówka dział muzeum Nikifora [ zdjęcie archiwalne Fotopolska.eu]

Według pierwszego zamysłu, pomnik miał stanąć w miejscu, gdzie Nikifor był widywany najczęściej, czyli przy ulicy Pułaskiego niedaleko Łazienek Mineralnych. Gdyby Nikifor stanął na ul. Pułaskiego, byłby rzeźbą plenerową jakich wiele. Tutaj natomiast, poprzez otoczenie zieleni, wybrukowane podejście i ustawienie na specjalnie zbudowanym murku, rzeźba stała się pomnikiem, który jest dostrzeżony przez wielu przechodniów, dzieki czemu mogą się zastanowić na losem i dorobkiem tego skromnego i pogardzanego człowieka, który został wielkim  i cenionym artystą dopiero tak naprawdę po śmierci. 

Miechowice - zabytkowy budynek byłego przedszkola nr 43 - ul. Stolarzowicka 12

 Przyszedł czas na nieco refleksji nad pięknym budynkiem z końca XIX w., który od kilku lat stoi pusty a na elewacji zaczynają rosnąć samosiewki. Oczywiście mowa jest o byłym przedszkolu nr. 43 zlokalizowanym przy ul. Stolarzowickiej 12.   Placówka ta została oddana do użytku w 1957 i działała przez 64 lata. Przez te lata niestety nie przechodziła większych remontów i jej stan nie spełniał norm jakie by miały służyć rozwojowi młodych ludzi. Przedszkole nr 43 działało do końca sierpnia 2021 r. Od 01.09.2021 r  przedszkole w  całości zostało przeniesione do budynku Szkoły Podstawowej nr 33 przy ul. Matki Ewy 9.

Warto zwróć uwagę na pozostałości bramy wjazdowej  

Wcześniej, czyli przynajmniej do wojny działała w tym miejscu  prawdopodobnie restauracja Schulltza. Co się działo z tym pięknym budynkiem do roku 1957 nie znalazłem odpowiedzi na to pytanie. 

Niemniej warto się przyjrzeć tej budowli, ponieważ w dalszym ciągu pomimo powolnej degradacji wzbudza zaciekawienie i pokazuje jak piękne były Miechowice przed wojną. Ciekawi mnie zatem jakie plany mają władze naszego miasta oraz radni dzielnicy do tej budowli zanim złomiarze dopełnią spustoszenia jak to ma miejsce w wielu innych budynkach Starych Miechowic.  Budynek z ceramiczną  elewacją został wybudowany na przełomie XIX i XX w. w stylu  secesyjnym i objęty jest ochroną konserwatora zabytków.  

Zwracajcie proszę uwagę na zabudowę, która szybko się traci z miechowickiego krajobrazu, a pozostają puste miejsca, służce do wyrzucania śmieci.   

Palowice - klasycystyczny dwór Tiele-Wincklerów

 Dwór w Palowicach, wzniesiony w latach 1860-1880, to klasycystyczny budynek z mansardowym dachem. Dwór należał do rodziny Tiele-Wincklerów, jednej z najważniejszych rodzin arystokratycznych na Śląsku. Przedstawiciele rodu byli właścicielami dworu do 1945 r. 

Po wojnie urządzono w jego wnętrzach mieszkania, oddział poczty i kawiarnię. Z czasem jednak budynek popadał stopniowo w ruinę, wskutek czego w latach 90-tych zeszłego stulecia, ze względu na stan techniczny, wysiedlono stąd ostatnich mieszkańców. Od  2009 roku jest własnością prywatną i niedostępny dla zwiedzających. Od kilku lat prowadzony jest rzekomy remont, ale spektakularnych efektów nie widać. Na szczęście wymieniono dach i choć częściowo powstrzymano degradacje obiektu. 

Niemniej miejsce jest niezwykle ciekawe, a nieopodal wsi znajduje się tzw. ,,Pojezierze Polkowickie", które polecam na spacer lub wycieczki rowerowe.  Modne są również przejażdżki konne lub dorożkami. 

Na szlaku 

Polecam takze inny wątek: Palowice - śródleśne pojezierze (pojezierze palowickie) 

Na ostatnim zdjęciu park Tiele-Wincklerów (Park Ludowy) w Bytomiu-Miechowicach 

Bytom pl. Władysława Sikorskiego

Plac gen. Władysława Sikorskiego w Bytomiu, to zabytkowy plac położony w dzielnicy Śródmieście w Bytomiu. W podobnym kształcie jak dzisiejszy powstał pod koniec XIX wieku i na przestrzeni lat przechodził kilka zmian.  Kojarzony jest głownie jako punkt odjazdu tramwajów w różnych kierunkach i jak jedyny dworzec tramwajowy na Śląsku. 

Premiera za 2 dni ;)

Plac otoczony jest znanymi budynkami, takimi jak zabytkowy budynek szkoły z 1869 roku, dawny Bank Rzeszy z 1893 roku i Opera Śląska z 1901 roku. Pełni funkcję centralnego węzła transportu publicznego i został zrewitalizowany w ostatnich latach dzięki nowym drogom, chodnikom i terenom zielonym. 

Główne wejście do opery. 

Sikorak 

Sporo kamienic w najbliższym otoczeniu zostało wyremontowanych i stanowi on jeden z najpiękniejszych placów Bytomia. 

Wisła-Czarne - obelisk Marka Gawłowskiego

Wędrując górską drogą w Wiśle-Czarnem w kierunku Jeziora Czarniańskiego od byłego schroniska PTTK ,,Nad Zaporą", na wysokości pstrągarni oraz wodociągów,  napotykamy obelisk poświęcony oddanemu człowiekowi. Jednak nie wiele osób zdaje sobie sprawę kim był i co robił.  

Jednak jest tu pewna nieścisłość, gdyż inne źródła podaje datę śmierci na 2 września 2004 r, natomiast na obelisku widnieje data 18.08.2004 

Obelisk poświęcony jest Markowi Gawłowskiemu, ratownikowi GOPR i przewodnikowi beskidzkiemu, znajduje się w Wiśle. Marek Gawłowski był znanym i cenionym ratownikiem górskim, który tragicznie zmarł w 2004 roku. Obelisk upamiętnia jego poświęcenie i oddanie służbie ratowniczej oraz miłość do gór. Od czasu do czasu dla upamiętnienia jego wkładu w rozwój turystyki górskiej w Beskidach oraz bezpieczeństwa turystów górskich, organizuje się memoriał narciarski im. Marka Gawłowskiego.