Kociewie - piękne i mało znane

O Kaszubach i mieszkańcach Kaszub zapewne słyszał każdy, ale gdyby tak zapytać zwykłego przeciętnego  przechodnia czym jest Kociewie i gdzie jest położone, zapewne niewielu by odpowiedziało na to pytanie.  A bardzo szkoda, bo ten mini-region zasługuje na bliższe zbadanie poznanie i zwiedzenie wielu wartościowych obiektów nawet o  znaczeniu międzynarodowym.

 Znajdują się tam takie urokliwe miasteczka, jak Pelplin, czy Gniew ze słynnym zamkiem krzyżackim, który w tej chwili jest remontowany.  

Zamek Gniew

Gniew

 Kociewie - to przeuroczy  region etniczno-kulturowy, którego odrębność określa przede wszystkim gwara kociewska, z punktu widzenia geograficznego nie jest wyodrębniony. Z mojego punktu widzenia gdzieś pomiędzy gwarą kaszubską a kurpiowską.  Kociewie pod względem fizyczno geograficznym obejmuje w całości obszar Pojezierza Starogardzkiego, część Wysoczyzny świeckiej i zachodni fragment Borów Tucholskich. Leży w dorzeczu dwóch rzek uchodzących do Wisły: Wierzycy i Wdy.

 Mapa poglądowa, na której można się zorientować jaką powierzchnię zajmuje Kociewie. 

 Ponadto na  terenie Kociewia znajduje się prawie 20 rezerwatów przyrody, cennych ze względów przyrodniczo-naukowych, kulturalnych jak i dydaktyczno-wychowawczych. Są to przeważnie rezerwaty leśno-florystyczne, z których np. uroczysko Krzywe Koło pod Błędnem reprezentuje też duże wartości krajobrazowe. Na wyróżnienie zasługuje również nieliczne rezerwaty faunistyczne, jak na jeziorze Miedzno i przyległych bagnach koło Osia z ptactwem wodnym i błotnistym, koło leśniczówki Baby w pobliżu Ocypla z rzadkimi gatunkami ptactwa leśnego oraz tzw. Czapli Wierch koło jeziora Słonego.

    Wierzyca

      Most nad Rzeką Wierzycą w ciągu drogi DK 91

 Region uważany za Kociewie w ujęciu fizyczno geograficznym rozprzestrzenia się na zachód od dolnej Wisły i położony jest między Tczewem, Skarszewami, Starą Kiszewą, Czarną Wodą a Świeciem. Ma kształt wydłużony w kierunku południkowym. Maksymalna rozciągłość terenu z północy na południe wynosi 120 km, podczas gdy równoleżnikowa - około 60 km. Obszar Kociewia liczy około 3.100 km2 powierzchni i zamieszkuje go około 250 tyś. ludzi.

Mieszkańcy Kociewia to wschodniopomorska grupa etniczna, wykształcona na skutek zmieszania się rodzimej ludności pomorskiej z falami osadniczymi przybyłymi tu z obszarów Kujaw i ziemi chełmińskiej. Wśród językoznawców panuje pogląd o pomostowej roli regionu, jako obszaru pośredniego między kontynentalną grupą mazowiecką i wielkopolską z jednej strony a kaszubską z drugiej. Dialekt kociewski ma charakter kontynentalny i zaliczany jest do gwar najbliższych gwarom ziemi chełmińskiej i gwarze kujawskiej.

Kociewie nie stanowi jednolitego obszaru, tak pod względem języka jak innych cech kulturowych. Różnice gwarowe szczególnie widoczne są na pograniczu kociewsko-kaszubskim oraz na południowym zachodzie regionu. Przykładem zachowawczej podgrupy przejściowej, stanowiącej ogniwo między Kociewiakami a Borowiakami są Lasacy, zajmujący lesiste obszary wzdłuż Wdy. Niejednolity obraz kultury ludowej Kociewia widać też w dziedzinie gospodarki. Bardzo wymowne może być tu porównanie sąsiadujących ze sobą Lasaków i Polan. Gospodarka pierwszych, zajmujących obszary puszczańskie, opierała się o przemysł drzewny i leśny. Mieszkający na równinnych terenach w okolicach Świecia Polanie, to przede wszystkim rolnicy.


Jak już wspomniałem Kociewie jest w Polsce mało znaną krainą. Nazwa Kociewie ciągle budzi zainteresowanie, przede wszystkim ze względu na pochodzenie. Naukowcom do tej pory nie udało się w sposób jednoznaczny i ostateczny ustalić pochodzenia i znaczenia tej nazwy. Wysunięto cały szereg propozycji etymologicznych, ale każda z nich budzi różnorodne wątpliwości. Nazwa Kociewie była w użyciu prawdopodobnie już w końcu średniowiecza, lecz zapisana dopiero w latach 1810-1820 w dokumentach etnograficznych w Świeciu i od tego czasu rozpowszechniana.
Jedni wywodzą tę nazwę od kociołków, tj. niewielkich, bezodpływowych zagłębień terenowych, inni od słów kaszubskich kunc(z) - koniec, końcevi - końcowy, końcowy w sensie krainy położonej na krańcu Kaszub. H. Górnowicz wywodzi tę nazwę od słowa koncevati - obozować lub od rosyjskiego koczewie - koczowisko. Uważa, że ta nazwa mogła powstać w XVIII wieku, kiedy to na dzisiejszym Kociewiu obozowały wojska cesarskiej Rosji. Jednak żadna z tych nazw nie jest naukowo ostateczna i nadal nie wiadomo, czy została ona narzucona przez Kaszubów, czy wynika z charakterystycznych właściwości miejscowych.

Mnie na Kaszubach i Kociewiu oprócz zabytków ujmuje rzeźba terenu.
Ukształtowanie powierzchni Kociewia jest dziełem lądolodu skandynawskiego oraz wpływających zeń wód roztopowych. Krajobraz kociewski został ukształtowany w niedawnej geologicznie przeszłości, zaledwie kilkanaście tysięcy lat temu, w tzw. pomorskiej fazie zlodowacenia bałtyckiego. /S. Gołąbek 1984/
Lądolód skandynawski zostawił tu olbrzymie masy skalnego gruzu, żwiru i gliny, a także głazy narzutowe. Po lodowcu pozostały liczne piękne jeziora, głownie rynnowe.Wiele jezior dobrze zagospodarowano pod względem turystycznym. Są tu plaże, kąpieliska, sprzęt wodny, baza noclegowa i żywieniowa. Stwarza to dobre warunki do uprawiania turystyki, sportów wodnych i turystyki.

 Tuż obok drogi DK 91 pomiędzy wsiami  Mała Karcza a Rakowiec, po lewej stronie znajduje się bardzo malowniczo położone Jez. Rakowieckie

Jezioro Rakowieckie

Jezioro ma bardzo urozmaiconą linie brzegową  oraz różną głębokość w rożnych miejscach, wąchającą się od kilku do kilkunastu metrów.

Tuż obok jeziora znajduje się węzeł szlaków turystycznych

Przy drodze zaraz znajduje się również zajazd Gniewko

 Najpotężniejszą rzeką regionu jest graniczny, naturalny odcinek dolnego biegi Wisły. 

 Gniew

 Zachód nad Brodami Pomorskimi

 Gniew w rożnych odsłonach

 Gniew widziany od strony Wierzycy

Głównymi rzekami Kociewia są przepływająca przez Pojezierze Starogardzkie Wierzyca i leżąca w Borach Tucholskich Wda, zwana także Czarną Wodą. Wierzyca wypływa z Wzgórz Szymbarskich w rejonie Wieżycy i uchodzi do Wisły pod Gniewem. 

Jadąc nad morze zatrzymajcie się gdzieś na chwilę na Kociewiu, a nie będziecie żałować :)

Źródła: 
- wikipedia.pl
- kociewiacy.pl
- nasze.kujawsko-pomorskie.pl