Bytom - rezerwat Segiet

 Bytom - rezerwat Segiet

W północnej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, na pograniczu miast Bytomia i Tarnowskich Gór, w bezpośrednim sąsiedztwie bytomskiej dzielnicy Blachówka, zlokalizowany jest rezerwat leśny Segiet. Warto również dodać, że rezerwat Segiet   decyzją Komisji Europejskiej  z 13 listopada 2007 r. objęty został ochroną jako obszar  Natura 2000 -  Podziemia Tarnogórsko-Bytomskie.

Sam rezerwat   położony jest w szczytowych partiach Srebrnej Góry (347 m n.p.m.), będącej jednym z wyższych wzniesień zachodniej części Garbu Tarnogórskiego. Już w 1908 r. zostały podjęte starania o utworzenie rezerwatu na Srebrnej Górze, w obrębie kompleksu leśnego, zwanego Lasem Segieckim.

W czerwcu 1916 r. odbyto więc wizję lokalną z udziałem przyrodników, nadleśniczego i przedstawiciela hrabiego Donnersmarcka, będącego właścicielem tych terenów.

 

 Jednak się opłacało. Późniejsze wielokrotne starania o utworzenie rezerwatu, zarówno przyrodników polskich jak niemieckich, zakończone zostały powodzeniem dopiero w 1953 r. wtedy to zarządzeniem ministra Leśnictwa z dnia 27 kwietnia 1953 roku, powołano częściowy rezerwat przyrody pod nazwą Segiet o powierzchni 24,29 ha, w celu zachowania ze względów naukowych, dydaktycznych i społecznych fragmentu naturalnego lasu bukowego z domieszką świerka i jodły.

Sędziwe drzewa dotknięte zębem czasu odchodzą w przeszłość przeradzając się w poszycie leśne jako stół jadalny dla grzybów i roślin.  

Występowanie w tutejszych osadach związków żelaza oraz cynku i ołowiu z domieszkami srebra, stało się przyczyną rozwoju na tym obszarze kopalnictwa rud tych metali. Począwszy od XIII wieku na terenie Lasu Segieckiego prowadzona była eksploatacja galmanu, galeny i srebra. Ślady tej działalności można obserwować do dzisiaj.

 Porośnięte leje (worpie) świadczą o tym, że tym miejscu były szyby wydobywcze, eksploatowane metodą odkrywkową.

 Na terenie rezerwatu widoczne są głębokie leje (tzw. worpie) otoczone usypiskami rumoszu skalnego, będące pozostałością po szybach odkrywkowych. Wraz z rozwojem górnictwa i hutnictwa metali postępowało niszczenie lasów Garbu Tarnogórskiego, które dostarczały drewna stosowanego jako opał do wytopu kruszców. 

 

 Świerk na tym terenie nie okazał się trwałym nabytkiem.

 Pierwotne drzewostany bukowe, dębowe i grabowe zastąpiły sztucznie wprowadzone: świerki, sosny i dęby czerwone. Tylko gdzieniegdzie napotkać można obecnie pojedyncze, majestatyczne buki i dęby, pozostałości lasów pierwotnych.

 

 Wierzchołek Srebrnej Góry, przez który przebiega niebieski szlak turystyczny (Szlak Powstańców Śląskich)  z Bytomia (dworzec PKP) przez Górę Świętej Anny do Gliwic o dł. 184,2 km.

Na tym tle wspaniale wyróżnia się drzewostan bukowy rezerwatu Segiet, będący efektem naturalnej sukcesji na obszarze dawnych wyrobisk górniczych. Buki osiągają tu wysokość 35-40 m, a wiek niektórych z nich określa się na około 150 lat. Obok buków, w domieszce rosną świerk i klon jawor.

 

Na obrzeżach rezerwatu spotyka się sztuczne, jednogatunkowe drzewostany świerkowe, a także fragmenty stosunkowo młodych drzewostanów z udziałem: brzozy, jarzębiny i dębu.

 Stanowiska sosny pospolitej i świerka.

Roślinność rezerwatu reprezentują trzy zespoły leśne. Południową część rezerwatu porasta ciepłolubna buczyna storczykowa. 


 Wiosną idąc drogą, którą wyznakowane są ścieżki dydaktyczne oraz szlak rowerowy zewsząd dobiega intensywny zapach konwalii majowej.

W jej runie spotyka się m.in.: występującą dość licznie konwalię majową, kopytnika pospolitego, perłówkę zwisłą, podagrycznika i lilię złotogłów.

 Przejście na wysepkę.

 W części północnej występuje kwaśna buczyna niżowa, o ubogim runie, tworzonym przez: kosmatkę owłosioną, borówkę czarną i śmiałka pogiętego. Pozostałą część rezerwatu pokrywa żyzna buczyna, prawdopodobnie będąca zubożałą postacią buczyny karpackiej.

 Szuwary i tataraki.

 Kijanki mają się tu dobrze.

 W północnej części otuliny rezerwatu Segiet  istniej kilkanaście stawów, które powstały w wyniku eksploatacji kruszców oraz dolomitu. W tej chwili są to bardzo dogodne miejsca do wypoczynku oraz dla zwierząt i roślin wodo-lubnych.

 Jeden z największych stawów w rejonie Segietu.

Z terenu rezerwatu podaje się około 125 gatunków roślin naczyniowych i 40 gatunków mszaków. Spotkać tu można wiele rzadkich gatunków roślin, m.in. objętych ochroną ścisłą: tojada dzióbatego, orlika pospolitego, lilię złotogłów, wawrzynka wilczełyko, śnieżyczkę przebiśnieg oraz storczyki - buławnika czerwonego i wąskolistnego, kruszczyka szerokolistnego, kruszczyka rdzawoczerwonego, gnieźnika leśnego. Szczególną osobliwością rezerwatu jest najbardziej okazały ze storczyków Polski - obuwik pospolity. Spośród roślin objętych ochroną częściową występują tu: kopytnik pospolity, konwalia majowa, barwinek pospolity, marzanka wonna, bluszcz pospolity, pierwiosnka lekarska, kruszyna pospolita i kalina koralowa.

Świat zwierzęcy rezerwatu i jego otuliny poznany jest nierównomiernie. Stosunkowo dobrze zbadana jest fauna kręgowców. Spośród ptaków występują tu m.in.: bogatka, dzięcioły - czarny, duży i zielonosiwy, dzięciołek, grubodziób, kapturka, kos, kowalik, kruk, zięba, rudzik, siniak, świstunka leśna. Poza tym, można tu zobaczyć kołujące nad lasem myszołowy i usłyszeć odzywające się o zmierzchu puszczyki. Świat płazów związany jest głównie z okresowymi oczkami wodnymi, które znajdują się na obrzeżach rezerwatu i w jego otulinie.

 Występują tu: traszka grzebieniasta, żaby - jeziorkowa i trawna oraz ropucha szara. Przedstawicielami gadów na terenie rezerwatu są: jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec i żmija zygzakowata. Fauna ssaków reprezentowana jest m.in. przez: tchórza zwyczajnego, dzika, sarnę, ryjówki - aksamitną i malutką, zębiełka karliczka, nornicę rudą.
Szczególnie interesującą grupą ssaków związaną z rezerwatem, a właściwie z jego podziemiami, są nietoperze. 
 

W nieczynnych wyrobiskach, które ciągną się pod rezerwatem, zlokalizowane jest największe w województwie śląskim zimowisko nietoperzy - tzw. Podziemia Tarnogórsko-Bytomskie. Hibernują tu przedstawiciele takich gatunków, jak: nocek duży, gacek brunatny, nocek rudy, nocek Brandta, nocek wąsatek, nocek Natterera, a także mroczek późny, gacek szary i nocek Bechsteina.

 Nocek Duży [foto wikipedia]


Fauna bezkręgowców poznana jest na razie tylko wybiórczo. Dotychczasowe badania poświęcone były głównie owadom. Na szczególną uwagę zasługują reliktowe gatunki chrząszczy, związane z lasami pierwotnymi.

 
 Stara zabudowa Blachówki odchodzi już w niepamięć. Natomiast w bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatu powstaje nowe osiedle w widokowych  miejscach dla ludzi z grubym portfelem. Szkoda.

Położenie rezerwatu w sąsiedztwie dużych osiedli mieszkaniowych sprawia, że jest on chętnie odwiedzany, jednak należy pamiętać o tym, iż jest to teren, na którym obowiązują ścisłe zakazy, zgodnie z ustawą o ochronie przyrody, zabraniające m.in.:
- chwytania dziko żyjących zwierząt, ich płoszenia, zabijania,polowania, niszczenia nor i legowisk zwierzęcych oraz gniazd ptasich i wybierania z nich jaj,
- pozyskiwania, niszczenia lub uszkadzania drzew i innych roślin,
- wysypywania i wylewania odpadów, niszczenia gleby,
- ruchu pieszego, rowerowego, poza szlakami do tego wyznaczonymi,
- wjeżdżania samochodami i motocyklami,
- wprowadzania psów bez smyczy i kagańca


Widok ze stoku narciarskiego na otoczenie Doliny Sportowej - Dolomity.

  Jeśli ktoś tu nie był, to polecam gorąco ten zakątek. Segiet z pewnością jest jednym z najbardziej godnych polecenia miejsc w okolicy Bytomia i Tarnowskich Gór. A w zasadzie łatwo tu dojechać z kazej  strony GOP-u. Zapewniam, że nie będziecie żałować. Do zobaczenia na szlaku!

Na koniec polecam także film: Bytom z natury zielony.

źródła: wikipedia.pl
            bytom.pl