W końcu zrealizowane są moje marzenia, aby popłynąć z Krynicy Morskiej statkiem do Fromborka i zobaczyć dzieła architektury gotyckiej oraz inne miejscowe perełki.
Zatem ruszajmy w rejs statkiem Anita, którym dysponuje Żegluga Gdańska.
Żegnamy Krynicę Morską w widoczną latarnia morską i wypływamy na wody Zalewu Wiślanego
W oddali widać Frombork
Z perspektywy wnikliwego turysty, mogę powiedzieć, że na terenie obecnej Polski mamy perełki do zobaczenia, o których dla wielu ludzi nie wiele wiadomo. Poza tym dostrzegam również, że po sezonie letnim Frombork jest raczej rzadko odwiedzany. To głównie w lecie przypływają rzesze turystów z Krynicy Morskiej, które przez kilka godzin mogą nieco liznąć historii długiej na co najmniej 600 lat. Poza wzgórzem katedralnym jest wiele rzeczy do zobaczenia. Mnie zauroczył Kanał Kopernika. A dlaczego?
Port we Fromborku
W porcie.
Ponieważ jest on rzeczywistym diamentem na skalę światową. Jak na ówczesne czasy takiego rozwiązania jeszcze nie stosowano. Zatem diecezja warmińska w tamtych czasach była jakby "państwem" w państwie Krzyżackim. Takie uprawnienia miała z nadania samego papieża. Miała zarówno władzę kościelną jak i świecką. Najwyższą władzę miał biskup. Z tego względu oprócz potężnej władzy, pieniędzy i wpływu na politykę dbali też o myśl techniczną, która ułatwiała im życie. Różne wysokie funkcje w kapitule warmińskiej we Fromborku pełnił sam Mikołaj Kopernik, jednak stanowiska biskupa warmińskiego nie piastował.
Przybywając do Fromborka w większości wszelkie pamiątki oraz miejsca obracają się wokół Kopernika. Dosłownie prawie wszędzie można natknąć się na gadżety, portrety lub obrazki z wizerunkiem Mikołaja.
Nazwa “ Plac Górników” we Fromborku nie jest bezpośrednio związana z górnictwem. Pochodzi od nazwiska Johanna Görnickego, który był burmistrzem miasta w XVI wieku. To on przyczynił się do rozwoju Fromborku, a jego nazwisko z czasem stało się częścią historii tego miejsca. Po wojnie nieco zniekształcono ideę tego miejsca, dlatego plac ma taką nazwę do dzisiaj.
Wieża Wodna - główny cel naszej wycieczki.
Dzisiejszy kanał przebiegający niegdyś przez Frombork, nazwany jest również Kanałem Kopernika. Został on poprowadzony od lewego, zachodniego brzegu rzeki Baudy w jej środkowym biegu do Zalewu Wiślanego na wysokości dzisiejszego portu. Dokumenty historyczne mówią o jego istnieniu już w wieku XIV. Zatem Kopernik, urodzony w 1473 roku, wbrew powszechnie przyjętej nazwie, nie mógł być jego twórcą ani inicjatorem.
Kanał, którego budowę poprzedzono dokładnymi pomiarami wysokościowymi, jest doskonałym przykładem wysokiego poziomu wiedzy i umiejętności średniowiecznych budowniczych, tworząc koryto kanału.
Natomiast w terenie wykorzystano naturalne wzniesienia jako jedną ze ścian kanału, a ze ściętej ich części stworzono drugi brzeg w postaci masywnego wału izolowanego gliną. Głównym powodem zbudowania kanału była konieczność doprowadzenia do miasta wody pitnej. Siłę spadku wody wykorzystano ponadto do napędzania młyna, foluszy i garbami. Kanał pełnił również rolę higieniczno-sanitarną oraz przeciwpożarową, a także utrzymywał stały poziom wód gruntowych.
Do Fromborka kanał wpływał od strony północno-wschodniej. W mieście płynął u podnóża skarpy północnej Wzgórza Katedralnego, następnie; w przybliżeniu w miejscu, gdzie dzisiaj stoi pomnik Mikołaja Kopernika, skręcał na północny-zachód w kierunku Zalewu Wiślanego.
W początkowym okresie nad Kanałem zbudowano młyn, który w 1571 roku przebudowano na wieżę wodociągową. W jej wnętrzu umieszczono urządzenie czerpakowe, które pompowało wodę na Wzgórze Katedralne oraz do zespołu kanonii systemem rur drewnianych. Wodociąg ten działał do XVIII wieku. W 1872 roku ponownie, po trzystu latach, wykorzystano wieżę do urządzenia młyna, który funkcjonował do końca 1944 roku.
Do dzisiaj z całego zespołu hydrotechnicznego i młyna ocalała jedynie Wieża Wodna, która od roku 1964 wykorzystywana jest jako punkt widokowy. Kanał przestał spełniać swoją rolę po 1944 roku. Jego korytem spływały jedynie wody opadowe i powodziowe.
W latach 60 XX wieku zniszczono i zasypano odcinek o długości 766 m przebiegający przez miasto. Zachowany został jedynie fragment koryta o długości 212,5 m na odcinku od Wieży Wodnej do ujścia w Zalewie Wiślanym. Poza miastem, w kierunku rzeki Baudy, Kanał stopniowo zarastał krzewami i samosiejkami drzew W wielu miejscach skarpy uległy uszkodzeniu, a suche dno koryta podniosło się znacznie w sposób naturalny. W tej chwili jest to suchy zarośnięty rów, a woda gromadzi się tylko podczas wysokiego stanu po obfitych opadach deszczu lub w czasie roztopów wiosennych.
Serce miasta Fromborka
Widok z wieży
Widok w kierunku zabytkowego wzgórza z nad Zalewu Wiślanego
Najważniejsze dane dotyczące Kanału Kopernika. długość Kanału wynosiła 5846 metrów, szerokość 5 metrów (według pomiaru z 1958 roku). Kanał był użytkowany od wieku XIV do roku 1944.
Kanał, pod nazwą Kanał Kopernika, został wpisany do rejestru zabytków 27 czerwca 1968 roku. W chwili obecnej wieża jest po remoncie i udostępniona do zwiedzanie. Po wykupieniu biletu w sklepiku z pamiątkami tuż obok wejścia do wieży otrzymujemy gratisowo potężna lornetkę, poprzez którą z góry można oglądać rozległe widoki na Zalew Wiślany oraz najbliższą okolicę.
Z wieży także widać monumentalny pomnik najbardziej znanego mieszkańca Fromborka Mikołaja Kopernika, Stare Miasto oraz zabudowę Fromborka i miejską plażą. Przez lornetkę możemy dostrzec także port, do którego w sezonie turystycznym przypływają statki wycieczkowe z Krynicy Morskiej oraz zabudowania Piasków, jako ostatnią wioskę rybacką po stronie polskiej.
Serdecznie polecam tę atrakcję, gdyż jest ona rzadziej odwiedzana i na ogół przewodnicy grupy wycieczkowe prowadza głownie na teren wzgórza Katedralnego.
Czas pożegnać Frombork i wyruszyć w trasę powrotną do Krynicy Morskiej
Polecam rejsy nie tylko do Fromborka, ale także do Tolkmicka lub Elbląga. Informacje na temat cen i godzin rejsów można znaleźć pod linkiem: Żegluga Gdańska
