Dobieszowice - zamek czy dwór?

Na temat tego wartościowego zabytku pisałem już w innym wątku, a mianowicie: Dobieszowice - dwór obronny Wówczas obiekt  był w fazie remontu, ale po restauracji dworu i otoczenia, oraz wybudowaniu  nowego parkingu, bryła dworu i całego obejścia prezentuje się znacznie lepiej, dlatego chciałbym pokazać tę różnicę. 

Widok od strony wschodniej

Wczesnej była tu trawa 

Dla przypomnienia trochę historii. 

Dobieszowice, leżące obecnie w gminie Bobrowniki w powiecie będzińskim, istniały prawdopodobnie już na początku XIII wieku. Ziemia siewierska, w której leżały Dobieszowice, do 1443 roku była własnością książąt śląskich, potem, do 1790 r. stanowiła biskupie księstwo siewierskie, po czym przyłączono ją do Rzeczypospolitej. Wieś stanowiła dobra szlacheckie, a jej kolejnymi właścicielami byli: Tarnowscy, Florian Chrząstowski, Hynek Bruntalski, Jaroccy, Frankenbergowie, Piegłowscy, Zalassowscy i Józef Psarski, Jakubowscy, Hencklowie von Donnersmarck.

Późnorenesansowy dwór, usytuowany na wzgórzu w Dobieszowicach, zbudowano na rzucie kwadratu, z kamienia łamanego, a następnie otynkowano. Elewacje, z wyjątkiem zachodniej, są czteroosiowe. Budynek posiada czterospadowy, łamany dach zwany polskim, pokryty gontem. Dwupiętrowy i podpiwniczony dwór przypuszczalnie liczył sobie niegdyś o jedną kondygnację więcej, być może jednak była to jedynie ozdobna attyka. Zbudowany został najprawdopodobniej nie później niż w I połowie XVI wieku, być może przez Jarockich herbu Rawicz, władających Dobieszowicami od 1533 r. do drugiej lub trzeciej dekady XVII w. Według nieudokumentowanych przekazów zbudowano go na miejscu średniowiecznego dworu modrzewiowego, który spłonął. Przez stulecia był wielokrotnie przebudowywany – dość radykalnie układ wnętrz przekształcono w XIX wieku, gdy jego właścicielami byli Donnersmarckowie - słynny ród śląskich magnatów przemysłowych i posiadaczy ziemskich, którzy swą główną rezydencję posiadali w niedalekim Świerklańcu. Budowla zachowała nieliczne renesansowe detale architektoniczne. Należy do nich przede wszystkim kamieniarka okienna i drzwiowa. W piwnicach dworu zachowały się sklepienia kolebkowe, sklepienia krzyżowe na parterze, a w górnych pomieszczeniach - stropy zbudowane z belek.

Sala posiedzeń

Wyposażenie dostosowano do wnętrza obiektu

Bardzo wartościowy zachował się kamienny portal

Stolarka drewniana stwarza klimat przeszłości

Przez mieszkańców Dobieszowic gmach nazywany był dworem, dworkiem, belwederem, a nawet ... zamczyskiem. Według legendy połączony był podziemnym korytarzem ze świerklanieckim pałacem Donnersmarcków, leżącym kiedyś o 6 kilometrów na północny zachód od Dobieszowic. Ostatecznie w piwnicach dworu odkryto wejście do wykutego w skale tunelu. Była to najpewniej tzw. "wycieczka" - tajemne wyjście awaryjne dla mieszkańców, na wypadek oblężenia, być może świadczące o pierwotnym, obronnym charakterze budynku.

Otoczenie dworu zyskało nowe wymiar

Dach kryty gontem

Dwór od 1953 roku jest wpisany do rejestru zabytków. W latach 1955-1961 usiłowano poprawić stan budynku m.in. wymieniając elementy dachu. W końcu lat sześćdziesiątych XX w. wykonano inwentaryzację dworu w Dobieszowicach. Obiekt znajdował się wtedy „w stanie daleko posuniętego zniszczenia na skutek zawilgocenia i zagrzybienia, mury magistralne korpusu pozbawione większości tynków wykazywały niebezpieczne konstrukcyjnie wybrzuszenia (…), zaś dach nad korpusem głównym posiadał niekompletną więźbę i częściowo uszkodzone pokrycie gontowe.” W latach 1973 – 1975 przeprowadzono kapitalny remont zabytku. Obecnie jest on siedzibą filii Gminnego Ośrodka Kultury - w jego stylowych wnętrzach na parterze umieszczono salę ślubów i salę posiedzeń, zaś na piętrze – bibliotekę. W roku 2008 stało się zadość kilkuletnim prośbom i staraniom Stowarzyszenia „Brynica” z Dobieszowic o nocne oświetlenie elewacji dworu - Gmina Bobrowniki sprawiła obiektowi nocną iluminację, która znakomicie eksponuje w ciemności piękną, masywną bryłę gmachu.

Rogoźnik 2 w okresie zimowym sprawia smutne wrażenie, ale latem tutaj wszystko żyje :)

Niestety na nocne zdjęcia przyjdzie chyba jeszcze czas, tymczasem pragnę wspomnieć, że obok Dobieszowic znajduje się słynne kąpielisko złożone z trzech zbiorników wodnych o nazwie Rogoźnik. W czasach świetności tym kurortem administrowała huta Katowice, ponieważ w dużej mierze większość tego terenu należała do tego kombinatu.  Ale o tym kiedy indziej. Prz okazji zachęcam do odwiedzenia dworu w Dobieszowicach. Kiedyś był tam lokal gastronomiczny, ale jak jest w twej chwili, to naprawdę nie wiem ;)  

Przy okazji zapraszam do innych wątków:

Rogoźnik - Szamotownia

Polski schron bojowy nr 52 Obszaru Warownego „Śląsk” Dobieszowice

Dobieszowice - pomnik żołnierzy Armii Radzieckiej

Źródła: www.slaskie.travel