Bytom - rezerwat Segiet

 Bytom - rezerwat Segiet

W północnej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, na pograniczu miast Bytomia i Tarnowskich Gór, w bezpośrednim sąsiedztwie bytomskiej dzielnicy Blachówka, zlokalizowany jest rezerwat leśny Segiet. Warto również dodać, że rezerwat Segiet   decyzją Komisji Europejskiej  z 13 listopada 2007 r. objęty został ochroną jako obszar  Natura 2000 -  Podziemia Tarnogórsko-Bytomskie.

Sam rezerwat   położony jest w szczytowych partiach Srebrnej Góry (347 m n.p.m.), będącej jednym z wyższych wzniesień zachodniej części Garbu Tarnogórskiego. Już w 1908 r. zostały podjęte starania o utworzenie rezerwatu na Srebrnej Górze, w obrębie kompleksu leśnego, zwanego Lasem Segieckim.

W czerwcu 1916 r. odbyto więc wizję lokalną z udziałem przyrodników, nadleśniczego i przedstawiciela hrabiego Donnersmarcka, będącego właścicielem tych terenów.

 

 Jednak się opłacało. Późniejsze wielokrotne starania o utworzenie rezerwatu, zarówno przyrodników polskich jak niemieckich, zakończone zostały powodzeniem dopiero w 1953 r. wtedy to zarządzeniem ministra Leśnictwa z dnia 27 kwietnia 1953 roku, powołano częściowy rezerwat przyrody pod nazwą Segiet o powierzchni 24,29 ha, w celu zachowania ze względów naukowych, dydaktycznych i społecznych fragmentu naturalnego lasu bukowego z domieszką świerka i jodły.

Sędziwe drzewa dotknięte zębem czasu odchodzą w przeszłość przeradzając się w poszycie leśne jako stół jadalny dla grzybów i roślin.  

Występowanie w tutejszych osadach związków żelaza oraz cynku i ołowiu z domieszkami srebra, stało się przyczyną rozwoju na tym obszarze kopalnictwa rud tych metali. Począwszy od XIII wieku na terenie Lasu Segieckiego prowadzona była eksploatacja galmanu, galeny i srebra. Ślady tej działalności można obserwować do dzisiaj.

 Porośnięte leje (worpie) świadczą o tym, że tym miejscu były szyby wydobywcze, eksploatowane metodą odkrywkową.

 Na terenie rezerwatu widoczne są głębokie leje (tzw. worpie) otoczone usypiskami rumoszu skalnego, będące pozostałością po szybach odkrywkowych. Wraz z rozwojem górnictwa i hutnictwa metali postępowało niszczenie lasów Garbu Tarnogórskiego, które dostarczały drewna stosowanego jako opał do wytopu kruszców. 

 

 Świerk na tym terenie nie okazał się trwałym nabytkiem.

 Pierwotne drzewostany bukowe, dębowe i grabowe zastąpiły sztucznie wprowadzone: świerki, sosny i dęby czerwone. Tylko gdzieniegdzie napotkać można obecnie pojedyncze, majestatyczne buki i dęby, pozostałości lasów pierwotnych.

 

 Wierzchołek Srebrnej Góry, przez który przebiega niebieski szlak turystyczny (Szlak Powstańców Śląskich)  z Bytomia (dworzec PKP) przez Górę Świętej Anny do Gliwic o dł. 184,2 km.

Na tym tle wspaniale wyróżnia się drzewostan bukowy rezerwatu Segiet, będący efektem naturalnej sukcesji na obszarze dawnych wyrobisk górniczych. Buki osiągają tu wysokość 35-40 m, a wiek niektórych z nich określa się na około 150 lat. Obok buków, w domieszce rosną świerk i klon jawor.

 

Na obrzeżach rezerwatu spotyka się sztuczne, jednogatunkowe drzewostany świerkowe, a także fragmenty stosunkowo młodych drzewostanów z udziałem: brzozy, jarzębiny i dębu.

 Stanowiska sosny pospolitej i świerka.

Roślinność rezerwatu reprezentują trzy zespoły leśne. Południową część rezerwatu porasta ciepłolubna buczyna storczykowa. 


 Wiosną idąc drogą, którą wyznakowane są ścieżki dydaktyczne oraz szlak rowerowy zewsząd dobiega intensywny zapach konwalii majowej.

W jej runie spotyka się m.in.: występującą dość licznie konwalię majową, kopytnika pospolitego, perłówkę zwisłą, podagrycznika i lilię złotogłów.

 Przejście na wysepkę.

 W części północnej występuje kwaśna buczyna niżowa, o ubogim runie, tworzonym przez: kosmatkę owłosioną, borówkę czarną i śmiałka pogiętego. Pozostałą część rezerwatu pokrywa żyzna buczyna, prawdopodobnie będąca zubożałą postacią buczyny karpackiej.

 Szuwary i tataraki.

 Kijanki mają się tu dobrze.

 W północnej części otuliny rezerwatu Segiet  istniej kilkanaście stawów, które powstały w wyniku eksploatacji kruszców oraz dolomitu. W tej chwili są to bardzo dogodne miejsca do wypoczynku oraz dla zwierząt i roślin wodo-lubnych.

 Jeden z największych stawów w rejonie Segietu.

Z terenu rezerwatu podaje się około 125 gatunków roślin naczyniowych i 40 gatunków mszaków. Spotkać tu można wiele rzadkich gatunków roślin, m.in. objętych ochroną ścisłą: tojada dzióbatego, orlika pospolitego, lilię złotogłów, wawrzynka wilczełyko, śnieżyczkę przebiśnieg oraz storczyki - buławnika czerwonego i wąskolistnego, kruszczyka szerokolistnego, kruszczyka rdzawoczerwonego, gnieźnika leśnego. Szczególną osobliwością rezerwatu jest najbardziej okazały ze storczyków Polski - obuwik pospolity. Spośród roślin objętych ochroną częściową występują tu: kopytnik pospolity, konwalia majowa, barwinek pospolity, marzanka wonna, bluszcz pospolity, pierwiosnka lekarska, kruszyna pospolita i kalina koralowa.

Świat zwierzęcy rezerwatu i jego otuliny poznany jest nierównomiernie. Stosunkowo dobrze zbadana jest fauna kręgowców. Spośród ptaków występują tu m.in.: bogatka, dzięcioły - czarny, duży i zielonosiwy, dzięciołek, grubodziób, kapturka, kos, kowalik, kruk, zięba, rudzik, siniak, świstunka leśna. Poza tym, można tu zobaczyć kołujące nad lasem myszołowy i usłyszeć odzywające się o zmierzchu puszczyki. Świat płazów związany jest głównie z okresowymi oczkami wodnymi, które znajdują się na obrzeżach rezerwatu i w jego otulinie.

 Występują tu: traszka grzebieniasta, żaby - jeziorkowa i trawna oraz ropucha szara. Przedstawicielami gadów na terenie rezerwatu są: jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec i żmija zygzakowata. Fauna ssaków reprezentowana jest m.in. przez: tchórza zwyczajnego, dzika, sarnę, ryjówki - aksamitną i malutką, zębiełka karliczka, nornicę rudą.
Szczególnie interesującą grupą ssaków związaną z rezerwatem, a właściwie z jego podziemiami, są nietoperze. 
 

W nieczynnych wyrobiskach, które ciągną się pod rezerwatem, zlokalizowane jest największe w województwie śląskim zimowisko nietoperzy - tzw. Podziemia Tarnogórsko-Bytomskie. Hibernują tu przedstawiciele takich gatunków, jak: nocek duży, gacek brunatny, nocek rudy, nocek Brandta, nocek wąsatek, nocek Natterera, a także mroczek późny, gacek szary i nocek Bechsteina.

 Nocek Duży [foto wikipedia]


Fauna bezkręgowców poznana jest na razie tylko wybiórczo. Dotychczasowe badania poświęcone były głównie owadom. Na szczególną uwagę zasługują reliktowe gatunki chrząszczy, związane z lasami pierwotnymi.

 
 Stara zabudowa Blachówki odchodzi już w niepamięć. Natomiast w bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatu powstaje nowe osiedle w widokowych  miejscach dla ludzi z grubym portfelem. Szkoda.

Położenie rezerwatu w sąsiedztwie dużych osiedli mieszkaniowych sprawia, że jest on chętnie odwiedzany, jednak należy pamiętać o tym, iż jest to teren, na którym obowiązują ścisłe zakazy, zgodnie z ustawą o ochronie przyrody, zabraniające m.in.:
- chwytania dziko żyjących zwierząt, ich płoszenia, zabijania,polowania, niszczenia nor i legowisk zwierzęcych oraz gniazd ptasich i wybierania z nich jaj,
- pozyskiwania, niszczenia lub uszkadzania drzew i innych roślin,
- wysypywania i wylewania odpadów, niszczenia gleby,
- ruchu pieszego, rowerowego, poza szlakami do tego wyznaczonymi,
- wjeżdżania samochodami i motocyklami,
- wprowadzania psów bez smyczy i kagańca


Widok ze stoku narciarskiego na otoczenie Doliny Sportowej - Dolomity.

  Jeśli ktoś tu nie był, to polecam gorąco ten zakątek. Segiet z pewnością jest jednym z najbardziej godnych polecenia miejsc w okolicy Bytomia i Tarnowskich Gór. A w zasadzie łatwo tu dojechać z kazej  strony GOP-u. Zapewniam, że nie będziecie żałować. Do zobaczenia na szlaku!

Na koniec polecam także film: Bytom z natury zielony.

źródła: wikipedia.pl
            bytom.pl

Brzeg - Pl. Młynów

Zdaje sobie sprawę z tego, że nie wszystkim ten post się spodoba, ale ostatnimi czasy bardzo fascynują mnie młyny, dlatego na  początek chciałbym wspomnieć nieco na temat historii powstawania pierwszych  młynów wodnych i celu ich przeznaczenia. Są to budowle z urządzeniem do przemiału ziarna na mąkę i kaszę, poruszanym za pomocą koła wodnego lub turbiny wodnej, usytuowane nad rzekami o dużym spadku. Zazwyczaj towarzyszyły im konstrukcje piętrzące wodę, które utrzymywały jej odpowiedni poziom i regulowały lokalną gospodarkę wodną, a w ich sąsiedztwie często zakładano stawy rybne. Technologia młyna, napędzanego bezpośrednio za pomocą koła wodnego, znana była już w starożytnym Rzymie (ok. 120 lat p.n.e.), w Polsce pod koniec XII wieku. Młyny wodne nie tylko mełły zboża, także cięto w nich drewno, wyrabiano papier, proch do naboi i narzędzia, farbowano materiał. Współczesne młyny wodne napędzane są prądem elektrycznym wytwarzanym w turbinie poruszanej prądem rzeki. Obecnie większość z nich zaprzestała produkcji. Często pozostawione samym sobie nie przetrwały rywalizacji z energią elektryczną i popadając w ruinę odeszły z polskiego krajobrazu. Całe szczęście, ze choć niektóre z nich ocalały. Szczególnie ciekawym przykładem jest zespół młynów w Brzegu.

 W tej chwili nieczynne obiekty po młynach należą do spółki  Polskie Zakłady Zbożowe Brzeg S.A.

 Brzeg ma swoisty klimat

 Zabudowa obok Placu Młynów

 Plac Młynów. Tu jest swoisty klimat, przynajmniej ja to tak czuje ;)

 Zabudowa przy Placu Młynów

 Plac nad kanałem jeszcze do niedawna tętnił swoim życiem.

Tradycje mielenia zboża w Brzegu posiadają bogatą historię. Młyny na lewym brzegu Odry, przy obecnym Placu Młynów oraz na Kępie Młyńskiej istniały już w średniowieczu. 

 Widok od strony rampy rozładowczej  i zsypów.

 Wspomniana powyżej Kępa Młyńska i budynek siłowni.

 Magazyny, z którymi był połączony młyn specjalnym krytym przejściem oraz taśmociągiem.

 Na Kępie Młyńskiej.

Spiętrzone wody Młynówki wpływają na turbiny młyna.

 Z drugiej strony woda spływa z powrotem do Młynówki potem łączy się z właściwy nm korytem Odry.

Obecny młyn wodny usytuowany bezpośrednio nad kanałem zbudowany został w 1889 r. od zachodu przylega do niego budynek turbinowni z turbinami Francisa i Kaplana. W skład hydrozespołu wchodzi także budynek spichlerza i budynek administracyjno-mieszkalny oraz układ wodny z kanałem roboczym i jazem dolnym.

 Oryginalny Stalowy most na Młynówce.

 Kanał Młynówki tuż przy zabudowaniach dawnego młyna rozdwaja się na dwa nurty. Szerszy, pod mostem stalowym kierowany jest na dolny jaz i dalej do Odry, być może w budynku po prawej stronie mieściła się jakaś turbina. Mniejszym nurtem woda kierowana jest do młyna. Przed napływem śmieci kanał ten chroni przedwojenna palisada z wbitych w dno rzeki rur stalowych wypełnionych betonem.

Jest to unikalny zespół zachowany w stanie kompletnym prezentujący wartości techniczne, historyczne i krajobrazowe.

 Kładka widziana z dwóch kierunków: od Kępy Młyńskiej i od strony Młynów.

Niestety z powodu braku aparatu zdjęcia zostały zrobione aparacikiem zastępczym, co widać i słychać jak szumi... ;)

 Zabudowa młyńska widziana od ul.

Bezpośrednio do Placu Młynów przylega  najstarszy brzeski - pofranciszkański kościół, wzmiankowany już w 1285 roku, i oddany do użytku  w 1338 roku. W obecnej postaci, zmienił swój pierwotny wygląd na skutek wielu przebudów. Kościół należał do klasztoru franciszkanów, zabudowania którego znajdowały się po północnej stronie. Wczesnogotycka świątynia murowana z cegły z korpusem nakrytym sklepieniem sieciowym i wydłużonym prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Na styku korpusu i prezbiterium od południa wieża, której górna część runęła w 1997 roku.

 Widać, że budowla ma swoje lata i swoisty klimat.

 Po wprowadzeniu luteranizmu franciszkanie opuścili klasztor w 1527 roku, w 1582 roku przyjął go książę Jerzy II, który przeznaczył go na arsenał. Od 1930 roku użytkowany jako magazyn. W 1997 roku zawaliła się wieża wraz z częścią murów. 

Pod koniec 2013 r. najstarszy brzeski zabytek został przykryty nowym dachem. Zyskał też nowy element, tzw. "rzygacz" w postaci głowy smoka, wieńczący system rynien. Przy okazji został mu przywrócony pierwotny kształt.

Będąc w Brzegu warto przejść się kilkaset metrów od Rynku na północ, by odwiedzić ten bardzo sympatyczny zakątek. Mam nadzieję, że przynajmniej niektórych moich czytelników zachęciłem do odwiedzenia tego ciekawego miejsca.

:

źródła: wuozopole.pl

Chorzów - szyb Prezydent

Jeszcze do niedawna były najbardziej charakterystycznymi elementami śląskich miast i miejscowości. Dzisiaj niestety jest ich coraz mniej i przykro jest na sercu, kiedy bezpowrotnie odchodzą ze śląskiego krajobrazu. Bardzo często pamiętały je całe pokolenia i dzięki nim mogli żyć.  Dlatego z sentymentem  wspominamy kopalnie, po których  nie pozostał żaden ślad. Tak się stało chociażby z KWK Miechowice. W miejscu, gdzie stał szyb Północny pobudowano dwa markety. 

Na szczęście niektóre z nich ocalały i zostały dostosowane do innej funkcji, mającej przypominać górnicze dziedzictwo Śląskiej  Ziemi. Takim przykładem jest chociażby szyb Prezydent, który  

na nowo może zachwycać, nie tylko miłośników architektury industrialnej, ale także mieszkańców Chorzowa i okolicznych miejscowości, a nawet gości spoza Ślaska. 

Lokalizacja i historia

Przy granicy Chorzowa Starego i byłej Królewskiej Huty, na terenie pomiędzy ulicami Piotra Skargi i Tadeusza Kościuszki zlokalizowana jest zabytkowa wieża wyciągowa dawnego szybu ,,Prezydent" nieistniejącej już kopalni. 

 

 Wieża wyciągowa wybudowana została w 1933 roku. Jej budowa finansowana była przez kapitał polsko-francuskiej spółki „Skarboferm”. Początkowo szyb nosił imię ,,Wielki Jacek", od 1937 roku - ,,Prezydent" na cześć Prezydenta RP Ignacego Mościckiego, związanego w tamtych latach z Chorzowem. Wieża o wyjątkowej, żelbetowej konstrukcji i wysokości 42m - jako jedna z najnowocześniejszych wówczas w Europie - posiada dwa koła linowe o średnicy 5,5m ustawione równolegle obok siebie. 

 

Działalność górnicza była tu prowadzona do 1993 roku. Wówczas część budynków pokopalnianych rozebrano. Pozostały budynki dyrekcji, starej sali zbornej i kasyna, dawnego domu mieszkalnego sztygarów, kopalnianej straży pożarnej, magazynu ciekłego powietrza oraz nowego kasyna.Obecnie w pobliskich zabudowaniach prowadzona jest działalność kulturalna przez Stowarzyszenie SZTYG.art. Wystawy maralrstwa, koncerty, warsztaty plastyczne dla dzieci czy coroczny Chorzowski Teatr Ogrodowy to znaki charakterystyczne dla tego miejsca, które przeszło niezwykłą metamorfozę. W 2010 roku wieża wyciągowa Szybu Prezydent wraz z kompletem zabudowań Sztygarka dołączyły do grona obiektów będących na Szlaku Zabytków Techniki. Od tego momentu każdego czerwca osoby odwiedzające Szyb Prezydent mogą wziąć udział w Inustriadzie - jedynym tego typu w Europie Środkowo - Wschodniej festiwalu, prezentującym przemysłowe dziedzictwo całego regionu, który jest jednocześnie świetną okazją do dobrej zabawy w wyjątkowych miejscach i przestrzeniach. 

 Tereny wokół szybu stanowi bardzo dobry punkt do wypoczynku i rekreacji.

 W tle zabudowania dawnej kopalni. W tej chwili mieści się tu SPA, restauracja, galeria, oraz hotelik.

Rok 2014 to kolejny przełom w historii Szybu Prezydent. Dzięki środkom unijnym pozyskanym z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 przez Stowarzyszenie SZTYG.art przy wsparciu miasta Chorzów, na szybie powstała platforma widokowa. Od tej pory po pokonaniu 201 schodów z wysokości 34 metrów można podziwiać niezwykłą panoramę  miasta i okolic.

 Szyb Prezydent w całej swej okazałości.

 Nie każdy ma na tyle sił i odporności psychicznej, by po ażurowych schodkach weksc na sam

 Tereny rekreacyjne

 Regulamin być musi ;)

 Oryginalne elementy wieży szybu, które pozostały jako  świadek przeszłości.

 Widoki z góry w kierunku północnym.

 Pomimo nie najlepszej widoczności można rozpoznać bez problemu charakterystyczne punkty na mapie Śląska. Chociażby szyb Krystyna w Bytomiu.

 Chorzów Stary z kopalnią Barbara, oraz Kopiec Wyzwolenia w Piekarach Śląskich.

 Widok w kierunku pół-wsch.

 Stadion Sląski i Osiedle Tysiąclecia. Przy dobrej pogodzie widać Beskidy.

 W tle Lidl i śląska zabudowa sprzed 100-u lat.

 Oprócz widoków i wypoczynku na powietrzu kompleks  Sztygarka oferuje coś dla ciała i ducha, wszak mieści się tu kilka instytucji kulturalnych w tym mini muzeum.

Do kwietnia 2014 szyb Prezydent można było oglądać jedynie z dołu i podziwiać jego klasę. Teraz można zwiedzać całe wnętrze zabytkowej wieży i podziwiać widok okolicy, który - naprawdę zapiera dech w piersiach. Wejście na szyb jest bezpłatne. Na klatce schodowej, dla bezpieczeństwa, zamontowane są kamery. Dwie dodatkowe, obrotowe kamery zamontowane są na szczycie wieży. Ponadto szyb Prezydent wpisany jest na listę zabytków.
Źródła: zabytkitechniki.pl
chorzow.eu